De legitieme is het onderdeel van het erfrecht dat volgens mij het meest in de belangstelling staat. De legitieme wordt ook wel kinds deel genoemd. De wet geeft een definitie in artikel 63 van het vierde boek van het burgerlijk wetboek en dat luidt als volgt.
De legitieme portie van een legitimaris is het gedeelte van de waarde van het vermogen van de erflater, waarop de legitimaris in weerwil van giften en uiterste wilsbeschikkingen van de erflater aanspraak kan maken.
Om dit te begrijpen moet u wel weten wat een legitimaris is. Legitimaris zijn de afstammelingen van de erflater die door de wet als erfgenamen tot zijn nalatenschap geroepen zijn. Kinderen bijvoorbeeld, verder als kinderen vooroverleden zijn, dan hun kinderen. Niet de echtgenoot, die heeft geen aanspraak op een legitieme portie (hij heeft wel andere rechten).
Een kind kan wel worden onterfd, maar hij houdt zijn aanspraak op de legitieme portie. Die legitieme portie is een aanspraak in geld, een soort schadevergoeding, en het bedraagt de helft van een gewone erfportie. Dat moet ik even uitleggen. Stel, een erflater laat een vrouw en drie kinderen achter. Zowel de echtgenoot als elk van de drie kinderen zou normaliter een erfdeel hebben van een vierde. Dan is de legitieme portie de helft van een vierde. Als de erflater een van de kinderen onterft dan heeft dat kind in principe aanspraak op een legitieme portie die gelijk is aan een achtste gedeelte. Dat een achtste gedeelte wordt genomen over de waarde van de nalatenschap (de bezittingen minus een aantal schulden) vermeerderd met een aantal giften die de erflater gedurende zijn leven heeft gedaan. Niet de kleine gebruikelijke verjaardagscadeautjes, wel de grotere giften. De regeling is er om te voorkomen dat er een te grote ongelijkheid tussen de erfgenamen komt door een van hen tijdens leven buitengewoon te bevoordelen. Het is ook een rekenkundig vrij ingewikkelde materie en er zijn nog al wat andere regeltjes die een rol spelen, zodat als u ermee te maken krijgt u toch het beste even een advocaat-erfrecht kunt raadplegen. Ik zou natuurlijk ook kunnen schrijven: raadpleeg een notaris, maar die heeft een positie waarin hij niet partijdig mag zijn. En u hebt bij die legitieme juist een partijdige adviseur nodig. 

home